مساحت قبلی این آسیاب حدود ۱۵۰۰مترمربع بوده که در حال حاضر تنها ۴۰۰ مترمربع آن باقی مانده است.
متأسفانه این آسیاب تاریخی در چند سال اخیر با بی‌توجهی روبه‌رو بوده و از آنجا که مالک خصوصی دارد و هنوز به تملک درنیامده، به مخروبه و زباله‌دانی تبدیل شده است. مسئولان مربوطه نیز به عللی از قبیل کمبود اعتبار آن را جدی نمی‌گیرند و توپ را به زمین یکدیگر می‌اندازند و این مکان با تابلوی یک اثر تاریخی و ملی، امروز به زباله‌دان تبدیل شده است.
چندی پیش در گزارشی با عنوان «حال ناخوش قدیمی‌ترین آسیاب استان مرکزی/مکان تاریخی لانه مرغ‌ها شد»به بررسی مشکلات این اثر تاریخی پرداخت و نظرات مسئولان مربوطه را در مورد آن جویا شد.
علیرضا عزیزی، معاون میراث فرهنگی استان مرکزی در این گزارش گفته بود، شهرداری محلات از نظر توان کارشناسی و فنی قوی است و با توجه به وجود معادن سنگ و درآمد سرانه بالا در این شهر، شهرداری می‌تواند در این گونه موارد ورود کرده و اقدام به تملک کند.
وی تأکید کرده بود، پیشنهاد ما این است که فرمانداری، شورای شهر و شهرداری محلات، اعتبار لازم برای تملک این اثر را اختصاص دهند و میراث فرهنگی نیز در طرح بازسازی، مرمت و نگهداری آن کمک خواهد کرد.
علی‌اصغر محمدامینی، معاون فرماندار محلات نیز در این باره تأکید کرده بود که اگر شورای شهر متولی این امر شود، فرمانداری از طریق کمیته برنامه‌ریزی شهرستان و کمک‌های خیرین می‌تواند درصدی از مبلغ را تأمین کند و همچنین از طریق ماده ۱۸۰ که در اختیار نماینده مجلس است نیز می‌توان کمک‌هایی را جذب کرد اما مهم پیگیری اولیه این موضوع است.
مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی: شورای شهر، شهرداری و فرمانداری محلات کمک کنند تا این آسیاب تملک شود
برای پیگیری و تعیین تکلیف این آسیاب قدیمی به سراغ مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی می‌روم. وی در این خصوص می‌گوید: آسیاب آبی محلات ثبت ملی است و جزو آخرین آسیاب‌های آبی به جای مانده از دوران گذشته است.
سید محمد حسینی با بیان اینکه برای حل مشکل آسیاب آبی تاریخی محلات باید شورای شهر و شهرداری محلات کمک کنند، می‌گوید: ما نیز در میدان هستیم برای اینکه یا این مکان تملک شود یا اینکه مالکان این آسیاب بتوانند کاربری آن را به جایگاه اصلی خود برگردانند.
وی از برگزاری نشستی مشترک برای حل مشکلات و تعیین تکلیف این بنا در صورت آمادگی شورای شهر، شهرداری و فرمانداری محلات خبر می‌دهد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی با اشاره به نشست سال گذشته خود با اعضای شورای اسلامی شهر محلات یادآور می شود: در این نشست با این موضوع چندان جدی برخورد نشد و تصمیماتی که در جلسه گرفته شد، عملیاتی نشد.
حسینی از آمادگی سازمانش برای تملک این مکان تاریخی می‌گوید و در ادامه می‌افزاید: البته با توجه به شرایط کنونی امکان این کار به‌تنهایی برای ما مقدور نیست و مسئولان شهرستان محلات باید کمک کنند تا بحث کاربری و متولی نگهداری این آسیاب مشخص شود.
فرماندار محلات: شهرداری برای تعیین تکلیف و رسیدگی به آسیاب تاریخی وارد عمل شود
اما فرماندار محلات در این خصوص معتقد است خط مقدم مسائل مربوط به امور گردشگری در همه شهرها، شهرداری‌ها هستند و باید شورای شهر و شهرداری برای تعیین تکلیف این قضیه و به‌طور کل توسعه زیرساخت‌های گردشگری در شهر پیش‌قدم شوند.
سید احمد سجادی به مهر می‌گوید: در گذشته به بنده اعلام شده بود مالکان آسیاب آبی به دلیل برخوردهایی که در گذشته با ایشان شده است، حاضر به فروش ملک خود نیستند.
وی می‌افزاید: اگر مالکان آسیاب آبی حاضر به فروش این ملک باشند، آمادگی تشکیل جلسه مشترک با حضور مسئولان را داریم تا بتوانیم راه‌های تأمین اعتبار تملک آسیاب را پیدا کنیم.
فرماندار محلات با تأکید بر اینکه باید از تخریب آثار تاریخی جلوگیری کرد، از رایزنی برای فعال کردن تور گردشگری دائمی در محلات خبر می‌دهد و می‌گوید: در صورت تحقق این موضوع می‌توان نسبت به استفاده از اماکن تاریخی اقدام کرد و زیرساخت‌های گردشگری را توسعه داد.
سجادی با انتقاد از بی‌توجهی به اماکن تاریخی محلات می‌افزاید: متأسفانه در این حوزه ضعیف ظاهر شده‌ایم و اماکن تاریخی را به حال خود رها کرده‌ایم و اگر این امر ادامه پیدا کند هویت‌های تاریخی محلات یکی پس از دیگری نابود می‌شوند.
رئیس شورای شهر محلات: تملک آسیاب آبی وظیفه میراث فرهنگی است
رئیس شورای اسلامی شهر محلات هم در این خصوص معتقد است شهرداری نمی‌تواند اقدام به خریداری ملکی کند که در مالکیت میراث فرهنگی است، باید تکلیف مالکیت این آسیاب آبی مشخص شود و بعد میراث فرهنگی یا شهرداری آن را تملک کنند.
محمدرضا علیمحمد تأکید می‌کند آسیاب آبی ثبت آثار ملی است و بطور طبیعی باید میراث فرهنگی اقدام به تملک آن کند، چون اگر شهرداری این مکان را خریداری کند باز هم در مالکیت میراث فرهنگی قرار می‌گیرد.
وی می‌گوید: میراث فرهنگی و فرمانداری نهادهای دولتی هستند و برای این موضوع اعتباراتی در اختیار دارند ولی شورای شهر یک نهاد دولتی نیست و درآمد آن از محل‌های مشخصی است.
رئیس شورای شهر محلات با بیان اینکه بودجه شهرداری بر اساس یک برنامه یک‌ساله تنظیم می‌شود افزود: ما اعتباری برای این موضوع در بودجه امسال پیش‌بینی نکرده‌ایم مگر اینکه آقایان وارد مذاکره شوند و ما بتوانیم یک مبلغ جزئی کمک کنیم.
وی می‌گوید: امسال سهم اعتبارات دولتی برای شهرداری محلات تنها ۳۰۰میلیون ریال بوده است این در حالی است که سال‌های قبل این اعتبار به هشت میلیارد ریال هم رسیده بود.
علیمحمد بهترین راهکار را برگزاری نشستی با حضور میراث فرهنگی استان مرکزی، شورا و شهرداری محلات در فرمانداری می‌داند تا از اعتبارات این اداره و شورای برنامه‌ریزی فرمانداری استفاده شود و بخشی نیز از ماده ۱۸۰ که در اختیار نماینده مجلس است تأمین شود.
وی تملک آسیاب آبی را وظیفه میراث فرهنگی می‌داند چون جایی که ثبت آثار ملی می‌شود در اختیار میراث فرهنگی قرار می‌گیرد و نمی‌توانند بگویند به ما مربوط نیست.
یکی از مالکان: نهادهای مسئول باید آسیاب را بازسازی و نگهداری کنند
«زمین اصلی این آسیاب آبی حدود ۱۵۰۰ مترمربع بوده و زیربنای آسیاب نیز حدود ۴۰۰ مترمربع و زمین این ملک در قدیم دارای درختان میوه، گردو و صنوبر بوده که اکنون به خیابان و میدان تبدیل شده است» این توضیحات را بهمن صمدی یکی از مالکان آسیاب آبی می‌دهد و از آمادگی مالکان برای فروش ملک خبر می‌دهد.
صمدی می‌گوید: این ملک ورثه‌ای است و به یک نفر تعلق ندارد و به همین علت مالکان نمی‌توانند برای بهره‌برداری از این ملک تاریخی به‌عنوان قهوه‌خانه سنتی یا موزه اقدام کنند ولی مالکان آسیاب بنا به نظر کارشناس و به قیمت روز حاضر به فروش ملک خود هستند.
وی از آمادگی مالکان برای حضور در جلسه مشترک با مسئولان استانی و شهری برای تعیین تکلیف آسیاب آبی خبر می‌دهد و تأکید می‌کند هر زمان اعلام کنند در این جلسه شرکت می‌کنیم تا بتوانیم به نتیجه مشترکی برسیم.
صمدی با بیان اینکه ساخت طاق‌های این آسیاب به دوران صفویه بازمی‌گردد، می‌افزاید: پدرانمان و ما توانسته‌ایم این مکان را تا به امروز حفظ و نگهداری و از نابودی آن جلوگیری کنیم و اکنون وظیفه نهادهای دولتی، شهرداری و میراث فرهنگی است که آن را ساماندهی و بازسازی کنند و به بهره‌برداری برسانند.
مالک دیگر: نظر شورای شهر نسبت به تملک آسیاب آبی منفی است
حسین صمدی یکی دیگر از مالکین آسیاب آبی به می‌گوید: حدود ۸۰ درصد ملک این آسیاب توسط شهرداری تصرف و به خیابان و میدان تبدیل شده است که پیش از این جزو ملک آسیاب بوده است.
وی معتقد است شهرداری و میراث فرهنگی نسبت به رسیدگی به این مکان کوتاهی می‌کنند و تأکید می کند: اگر میراث فرهنگی این مکان را ثبت آثار ملی کرده پس قدم پیش بگذارد و این مکان را تملک و ساماندهی کند.
صمدی با اشاره به دیدار چندی پیش با رئیس شورای شهر محلات می گوید: نظر شورای شهر نسبت به این ملک تاریخی منفی است و رئیس شورای شهر محلات در جلسه‌ای عنوان کرد بحث خرید این آسیاب به شورای شهر مربوط نمی‌شود و جزو وظایف اداره میراث فرهنگی است.
وی ادامه می‌دهد: مدیرکل میراث فرهنگی استان مرکزی در تماس تلفنی نسبت به اسناد و مدارک آسیاب پرس‌وجو کردند که بنده به ایشان اعلام کردم تمام مدارک و اسناد این آسیاب موجود است و مالکان آمادگی فروش این ملک را دارند.
آنچه از صحبت‌های مسئولان امر مشهود است دستگاه‌های دولتی و غیردولتی، ساماندهی این بنای تاریخی را به یکدیگر محول می‌دهند.
اینکه سازمان‌های مسئول بودجه کافی برای تملک آسیاب آبی ندارند یک حقیقت تلخ است ولی آیا این بهانه خوبی برای نابودی آثار ملی است؟ بناها و آثار تاریخی میراث گذشتگان و هویت‌های تاریخی کشور هستند و اگر عزم جدی برای حفظ و نگهداری آنها وجود نداشته باشد، در آینده‌ای نه چندان دور نابود می‌شوند و دیگر هر اقدامی در این زمینه دیر و بی‌اثر خواهد بود.
منبع:مهر
